Jarosław Bełdowski, Zintegrowany nadzór nad rynkiem finansowym – przypadek Komisji Nadzoru Finansowego w Polsce

Powstanie instytucji publicznej wiąże się z procesem, który osadza ją w systemie państwowym. Nie jest zaskoczeniem, że powstają one z różnych powodów, między innymi ze względu na zewnętrzne czynniki, np. kryzys gospodarczy, czy też zobowiązania międzynarodowe, choćby związane z przynależnością państwa do Unii Europejskiej. Instytucje powstają również ze względu na realizację postulatów partii politycznych, czego przykładem są narodziny w 2006 r. Komisji Nadzoru Finansowego (dalej KNF). Prześledzenie jej narodzin pozwala zapoznać się z niezwykle ciekawym procesem tworzenia się instytucji zgodnej z ówczesnymi trendami międzynarodowymi. W tym celu w niniejszym artykule została przedstawiona krótka historia tworzenia w Polsce instytucji nadzorczych po 1989 r. (punkt 1), a następnie sam proces powstawania Komisji Nadzoru Finansowego (punkt 2). Szczegółowo prześledzone zostały pojawiające się wówczas koncepcje nadzoru nad rynkiem finansowym, które formułowane były w pracach teoretycznych, a wcielane w życie w wybranych krajach na świecie (punkt 2.1.). Dokładnej analizie poddano również proces legislacyjny towarzyszący powołaniu Komisji Nadzoru Finansowego (punkt 2.2.). Przedstawione zostały także cele i zadania KNF, ze szczególnym uwzględnieniem zapewnienia jej niezależności w sprawowanym nadzorze przez Prezesa Rady Ministrów (punkt 3). W dalszej kolejności zostało dokonane syntetyczne podsumowanie siedmiu lat pracy Komisji (punkt 4). Tekst kończy konkluzja, która stanowi próbę nakreślenia wyzwań stojących przed Komisją Nadzoru Finansowego w najbliższych latach (punkt 5).

 

1.                  Historia powstawania organów nadzorczych nad rynkiem kapitałowym, bankowym i ubezpieczeniowym w Polsce

 

Utworzenie nowych instytucji nadzorczych nad szeroko pojętym rynkiem finansowym było naturalną konsekwencją budowania od podstaw tego rynku po 1989 r.[1] Pierwszą tego rodzaju instytucją nadzorczą był Prezes Narodowego Banku Polskiego (dalej NBP), realizujący czynności nadzorcze względem tworzącego się polskiego systemu bankowego z pomocą utworzonego w 1989 r. w swoich strukturach Departamentu Nadzoru Bankowego, który następnie został przekształcony w Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego (dalej GINB). W związku z reformą, przeprowadzaną w połowie lat 90. ubiegłego wieku, w 1998 r. została utworzona Komisja Nadzoru Bankowego (dalej KNB), której organem wykonawczym był GINB pozostający w strukturach NBP[2]. W odniesieniu do tworzonego u zarania transformacji rynku kapitałowego, czynności nadzorcze nad nim powierzono utworzonej w 1991 r. Komisji Papierów Wartościowych. Sprawowała ona nadzór nad przestrzeganiem zasad uczciwego obrotu i konkurencji w ramach publicznego obrotu papierami wartościowymi, a także zapewniała powszechny dostęp do rzetelnych informacji na tym rynku[3]. W związku z rozszerzeniem kompetencji nadzorczych na giełdy towarowe nazwa komisji zmieniła się w 1997 r. na: Komisja Papierów Wartościowych i Giełd (dalej KPWiG)[4]. Natomiast w zakresie nadzoru nad rynkiem ubezpieczeń początkowo był on wykonywany przez Ministra Finansów, by w latach 1996-2002 zostać przekazanym (poza nadzorem licencyjnym) do Państwowego Urzędu Nadzoru Ubezpieczeń. Urząd ten połączył się z powstałym później Urzędem Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi w Komisję Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych (KNUiFE), która od 1 kwietnia 2002 r. objęła nadzór nad rynkiem ubezpieczeniowym oraz funduszy emerytalnych[5]. Z początkiem XXI wieku funkcjonowały zatem w Polsce trzy instytucje nadzorcze obejmujące sektor bankowy, kapitałowy oraz ubezpieczeniowo-emerytalny.

 

2.        Proces powstawania Komisji Nadzoru Finansowego

2.1.     Podejście międzynarodowe do zintegrowanego nadzoru nad rynkiem finansowym

 

Dyskusja odnosząca się do kształtu nadzoru nad rynkiem finansowym toczy się w świecie od dłuższego czasu. W ostatnich latach wyróżnia się przy tym model zróżnicowany oraz zintegrowany. W ramach tego pierwszego dopuszcza się funkcjonowanie kilku instytucji nadzorujących poszczególne sektory rynku finansowego, a w drugim jedna instytucja skupia w swym zakresie nadzorczym całość rynku[6]. Zainteresowanie teoretyczne modelem zintegrowanym przełożyło się na praktyczne wcielenie tego postulatu w życie poprzez utworzenie zintegrowanych nadzorców w niektórych krajach – spośród nich dotychczas najbardziej znanym był brytyjski Urząd ds. Usług Finansowych (Financial Services Authority), działający w latach 2001-2013[7]. Ogólnie rzecz biorąc na początku XXI wieku w literaturze światowej opowiadano się za potrzebą integracji organów nadzorczych[8], choć nie brakowało także wielu głosów za utrzymaniem nadzoru nad rynkiem finansowym, w szczególności nadzoru bankowego, w strukturach banków centralnych – przede wszystkim ze względu na ich niezależność[9]. Ten ostatni aspekt jest szczególnie istotny, ponieważ w literaturze wskazuje się jednoznacznie na to, iż niezależność organów nadzorczych ma pozytywny wpływ na stabilność finansową w danym kraju[10]. W ramach dyskusji toczonej nad kształtem nadzoru finansowego na świecie obok wyboru miejsca dla organu nadzorczego w strukturze państwa i jego zakresu była również sygnalizowana potrzeba oddzielenia nadzoru makroostrożnościowego, koncentrującego się na ryzyku systemowym, od nadzoru mikroostrożnościowego, który skupia się na pojedynczej instytucji. Dyskusja na ten temat powróci ze zdwojoną siłą po wybuchu światowego kryzysu finansowego w 2008 r.[11]

Wybór nowego modelu nadzorczego nieuchronnie wiąże się z analizą powiązań poszczególnych rynków w danym państwie, a także wzięciem pod uwagę szeregu innych czynników, np. kosztów funkcjonowania, budowy wiarygodności i niezależności instytucjonalnej itp. itd.[12] W przypadku Polski dyskusja o potrzebie powołania KNF była na tyle płytka i obfitująca w wiele zaskakujących zwrotów, że można uznać, iż w istocie nie chodziło o zwiększenie efektywności działania nadzorcy na polskim rynku finansowym, lecz o realizację innych celów.

 

2.2.    Podejście polskie do zintegrowanego nadzoru nad rynkiem finansowym

W związku z wygranymi wyborami parlamentarnymi i prezydenckimi w 2005 r. przez Prawo i Sprawiedliwość (dalej PiS), partia ta początkowo utworzyła rząd mniejszościowy, by następnie przekształcić go w większościowy dzięki zawarciu umowy koalicyjnej z Samoobroną RP i Ligą Polskich Rodzin. Wśród działań podjętych przez PiS w pierwszych miesiącach rządzenia było utworzenie komisji śledczej do zbadania m.in. prawidłowości i celowości działań NBP i KNB jako organów nadzoru bankowego w latach 1989-2006[13]. Ponadto, 7 czerwca 2006 r. do Sejmu został skierowany rządowy projekt ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym wraz z projektami aktów wykonawczych[14]. Prace nad tym projektem były prowadzone niezwykle szybko, bowiem pierwsze czytanie nastąpiło już na posiedzeniu Sejmu w dniu 23 czerwca 2006 r., po którym projekt został przekazany do Komisji Finansów Publicznych. Komisja ta pracowała nad nim na posiedzeniach w dniach 12, 13 i 14 lipca 2006 r. i po sporządzeniu sprawozdania[15] przekazała go do drugiego czytania, które przeprowadzono 18 lipca 2006 r. Projekt skierowano ponownie do rozpatrzenia przez Komisję Finansów Publicznych, która wnioskowała o przyjęcie niektórych poprawek w ramach przygotowanego sprawozdania w dniu 19 lipca 2006 r.[16] Projekt ustawy został ostatecznie przyjęty na posiedzeniu Sejmu 21 lipca 2006 r. i ze względu na brak poprawek ze strony Senatu RP, natychmiast przekazany do podpisu Prezydenta RP, który złożył go w dniu 19 sierpnia 2006 r. Ustawa o nadzorze nad rynkiem finansowym (dalej ustawa o KNF) weszła w życie 4 września 2006 r., a z dniem 29 września 2006 r. został powołany jej pierwszy Przewodniczący – dr Stanisław Kluza, który przystąpił do organizacji nowej instytucji nadzorczej. Pierwsze posiedzenie KNF odbyło się już 9 października 2006 r. Ze względu na przyjęty ustawowy harmonogram łączenia instytucji nadzorczych przystąpiono do scalenia KNUiFE i KPWiG w KNF. Proces włączenia KNB do KNF został odłożony do dnia 1 stycznia 2008 r., choć ustawa o nadzorze nad rynkiem nad rynkiem finansowym wprowadziła daleko idące zmiany w odniesieniu do składu członków Komisji Nadzoru Bankowego[17].

Z dniem 10 stycznia 2007 r. upłynęła kadencja Prezesa NBP – prof. Leszka Balcerowicza, którego zastąpił na tym stanowisku przez Sławomira Skrzypka, zgłoszonego przez Prezydenta Lecha Kaczyńskiego. Pomimo obowiązującej już ustawy o KNF z inicjatywy Prezydenta RP w dniu 22 sierpnia 2007 r. został wniesiony projekt jej zmiany oraz niektórych innych ustaw.[18] Projekt ten przewidywał pozostawienie nadzoru bankowego w strukturach NBP, ale 5 grudnia 2007 r. Sejm odrzucił go głosami PO i PSL, które po przedterminowych wyborach parlamentarnych w październiku 2007 r. zdobyły większość w obu izbach[19]. Kształt nadany ustawie o KNF w 2006 r. co do zasady nie uległ więc zasadniczym zmianom, choć w ostatnich latach ustawa była wielokrotnie nowelizowana[20].

 

3.        Cele, zadania i środki nadzoru nad Komisją Nadzoru Finansowego

Celem KNF jest zapewnienie prawidłowego funkcjonowania rynku finansowego, jego stabilności, bezpieczeństwa, przejrzystości oraz zaufania, a także zapewnienie ochrony interesów uczestników tego rynku. KNF sprawuje nadzór nad sektorem bankowym, w tym nad kasami spółdzielczymi[21], kapitałowym, ubezpieczeniowym, emerytalnym oraz nad instytucjami płatniczymi i biurami usług płatniczych, a także instytucjami pieniądza elektronicznego. W zakresie zadań KNF leży również podejmowanie działań służących prawidłowemu funkcjonowaniu rynku finansowego i działań informacyjnych z tym związanych, jego rozwój wraz z zapewnieniem konkurencyjności oraz stwarzanie możliwości polubownego i pojednawczego rozstrzygania sporów między uczestnikami rynku finansowego i wykonywanie innych zadań określonych ustawą.

Zadania KNF są wykonywane z pomocą Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego (dalej UKNF), której pracami kieruje Przewodniczący KNF wraz z jego zastępcami[22]. Pracownicy UKNF, w tym jego kierownictwo, podejmują działania leżące we właściwości KNF zgodnie z ogólnym upoważnieniem. Jednakże ustawa o KNF dość precyzyjnie wskazuje jakiego rodzaju kategorie spraw podejmowane są wyłącznie przez KNF[23]. Koszty nadzoru są pokrywane przez podmioty nadzorowane i są realizowane w ramach 70 części budżetu państwa. Oznacza to, że wydatki UKNF są pokrywane przez budżet państwa, a dochody wchodzą w jego skład. W konsekwencji UKNF jest zobowiązany realizować swój budżet jak państwowa jednostka budżetowa, co powoduje konieczność np. przestrzegania ustawy Prawo zamówień publicznych czy też ustawy o finansach publicznych[24]. Wysokość, terminy i sposób obliczania wpłat są regulowane dla rynku kapitałowego i ubezpieczeniowego w drodze rozporządzenia Ministra Finansów, a dla rynku bankowego przez Ustawę Prawo Bankowe oraz rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów.

Nadzór nad działalnością KNF sprawuje Premier Rady Ministrów[25]. Nadzór ten jest wykonywany poprzez wpływ na obsadę stanowiska Przewodniczącego i jego Zastępców, wpływ na strukturę organizacyjną Urzędu KNF, a także wpływ na sposób wynagradzania członków KNF oraz pracowników UKNF[26]. Nadzór personalny Prezesa Rady Ministrów wiąże się z wyłączną kompetencją powoływania Przewodniczącego KNF na 5-letnią kadencję oraz na jego wniosek Zastępców. Możliwość odwołania Przewodniczącego jest jednak zawężona i sprowadza się do enumeratywnie wymienionych przypadków, które w zasadzie gwarantują mu nieodwołalność w trakcie trwania jego kadencji (powołanie i odwołanie z funkcji Zastępcy Przewodniczącego następuje na wniosek Przewodniczącego). Przewodniczący jak i jego Zastępcy muszą spełniać ustawowo określone wymagania merytoryczne, przy czym mogą być powołani ponownie po upływie ich kadencji. W skład KNF wchodzi siedmiu członków, w tym trzej „etatowi”, tj. Przewodniczący KNF i dwaj jego zastępcy oraz przedstawiciel Ministra Finansów, Ministra Pracy i Polityki Społecznej, Prezesa Narodowego Banku Polskiego oraz Prezydenta RP[27]. Natomiast wpływ na strukturę organizacyjną wynika z kompetencji Prezesa Rady Ministrów do nadawania statutu UKNF oraz wpływ na sposób wynagradzania „etatowych” członków KNF i pracowników UKNF w drodze wydawanego rozporządzenia. Prezes Rady Ministrów ma także niewładcze środki oddziaływania na KNF, np. w ramach sprawowanych funkcji kontrolnych, które mogą polegać np. na wskazywaniu nieprawidłowości, czy też wydawaniu zaleceń pokontrolnych[28].

Prace KNF odbywają się na posiedzeniach, na których są podejmowane decyzje i postanowienia w trybie uchwał przyjmowanych zwykłą większością głosów w głosowaniu jawnym przy obecności co najmniej czterech osób wchodzących w skład KNF, w tym Przewodniczącego KNF i jego Zastępcy[29]. Komisja ma obowiązek sporządzenia corocznego sprawozdania ze swojej działalności i złożenia go do dnia 31 lipca następnego roku na ręce Premiera Rady Ministrów. Ustawa nie wskazuje na negatywne konsekwencje niezłożenia lub też nieprzyjęcia sprawozdania Komisji. Stanowiło to przedmiot rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego, który jednoznacznie wskazał, iż nie jest możliwe odwołanie Przewodniczącego KNF z powodu negatywnej oceny jego działalności lub KNF, naruszenia prawa lub nierealizowania polityki rządu[30].

 

4.        Siedem lat działalności Komisji Nadzoru Finansowego w Polsce

Ocena działalności zintegrowanego nadzorcy na polskim rynku finansowym jest niezwykle utrudniona. Wynika to przede wszystkim z wybuchu światowego kryzysu finansowego, który przekształcił się w światowy kryzys gospodarczy nienotowany wcześniej w historii gospodarczej. Doświadczenia zdobyte wcześniej przez poszczególne organy nadzorcze w Polsce nie wydają się być porównywalne do tego, z jakimi wyzwaniami musiał się zmierzyć KNF począwszy od 2008 r. Biorąc jednak pod uwagę liczbę upadłości instytucji kredytowych udało się Polsce przejść przez ten trudny okres bez poważniejszych kłopotów (nie odnotowaliśmy od tego czasu żadnej upadłości banku), co może być odczytywane jako pozytywne zdanie egzaminu przez KNF. Ocena działalności tej instytucji jest tym bardziej skomplikowana, ponieważ trudno wskazać dla niej międzynarodowy punkt odniesienia – ze względu na wielkość nadzorowanych rynków, ich poziom wzajemnego powiązania, a także strukturę własnościową. Pozostaje więc tylko dokonanie pewnego podsumowania wydarzeń, który miały miejsce w ciągu ostatnich lat działalności KNF. Począwszy od pierwszego posiedzenia KNF aż do 26 listopada 2013 r. odbyło się dwieście posiedzeń, na których wydano m.in. 250 zgód na powołanie członka zarządu bank (w tym prezesa), 174 zgody na powołanie członka zarządu zakładów ubezpieczeniowych (w tym prezesa), 33 zezwolenia na wykonywanie działalności przez towarzystwa funduszy inwestycyjnych oraz nałożono 347 kar na uczestników rynku[31]. W pewnym przybliżeniu corocznie podejmowanych jest przez KNF i UKNF około 2,5 tysięcy decyzji administracyjnych względem uczestników rynku[32]. Komisja podejmowała również szereg decyzji względem swoich „miękkich” instrumentów nadzorczych tj. rekomendacji. Nie stanowią one wprost regulacji rynku finansowego, choć ze względu na swój „perswazyjny” charakter stanowią istotny instrument w polityce nadzorczej KNF.

W okresie załamania na rynkach finansowych w latach 2008-2009 w przeciwieństwie do rynków w krajach rozwiniętych, należących do grupy G-20, w Polsce nie nastąpiła bezpośrednia pomoc publiczna z budżetu państwa. Podjęte działania nadzorcze w tym okresie doprowadziły do zbudowania odpowiedniego bufora kapitałowego z wysokich zysków, jakie zostały zanotowane w 2008 r. Pozyskane zostały również w 2009 r. dodatkowe środki do dyspozycji polskich banków od ich macierzystych jednostek[33]. Nie jest więc zaskoczeniem, że w ostatnich latach kondycja rynku finansowego ulega corocznej systematycznej poprawie. W zakresie działań międzysektorowych względem wszystkich instytucji finansowych wprowadzono nadzór oparty na analizie ryzyka z wykorzystaniem metodyki BION, dokonujący oceny poziomu ryzyka w danej instytucji, jakości procesu zarządzania przez instytucję istotnymi ryzykami, poziomu kapitału pokrywającego ryzyko w tej instytucji oraz zgodności jej działalności z przepisami prawa i regulacjami wewnętrznymi[34]. Nie uchroniono się jednak w tym okresie przed tzw. kryzysem opcji walutowych, który wiązał się z gwałtowną przeceną polskiej waluty w początkowym okresie światowego kryzysu gospodarczego i który doprowadził do poważnych problemów wybranych polskich przedsiębiorców. Ponadto w tym okresie nastąpił spektakularny upadek piramidy finansowej, która co prawda nie stanowiła ryzyka systemowego, ale doprowadziła do nadszarpnięcia zaufania do rynku finansowego jak i też instytucji publicznych[35].

Warto jednak także odnotować, że w trakcie funkcjonowania KNF można wskazać na kilka napięć instytucjonalnych. Przykładowo można wymienić odmienne stanowisko przedstawicieli tej instytucji w zakresie reformy otwartych funduszy emerytalnych, które zostało skrytykowane przez Ministra Finansów[36]. Ponadto w ramach jednego z głosowań nad zmianami rekomendacji odnoszącej się do reguł udzielania kredytów konsumpcyjnych Przewodniczący KNF i jego Zastępca zostali przegłosowani, co też było odczytywane w mediach jako ich porażka w zakresie kształtowania polityki nadzorczej[37]. Postępujące w Polsce prace nad wydzieleniem nadzoru makroostrożnościowego wedle projektu zgłoszonego przez Ministerstwo Finansów spowodowały krytyczną reakcję Przewodniczącego KNF[38]. Wiązała się ona przede wszystkim z ograniczeniem zakresu wydawania tego rodzaju regulacji, w szczególności wymienianych powyżej rekomendacji, przez Komisję Nadzoru Finansowego[39].

 

5.        Konkluzja

Pomimo napiętych okoliczności związanych z narodzinami, Komisja Nadzoru Finansowego spełniła swoje zadanie w najtrudniejszym okresie gospodarczym na świecie po II Wojnie Światowej. Sprzyjające otoczenie instytucjonalne zmieniło się jednak znacząco w ostatnich latach, prowadząc do zmian w zintegrowanych instytucjach nadzorczych na świecie. Wracają one w dużej części pod skrzydła banków centralnych, czego najlepszym przykładem jest brytyjski Urząd ds. Usług Finansowych, przechodzący z początkiem 2014 r. do Banku Anglii. Nie jest to jednak jedyne wyzwanie dla polskiego zintegrowanego nadzorcy. Stoi on bowiem przed wielkimi zmianami, jakie stwarzają regulacje europejskie prowadzące do powstania europejskiego nadzorcy bankowego, a także tzw. europejskiej unii bankowej.  

 

Jarosław Bełdowski, LL.M. (Catholic University of Leuven), doktorant na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego, asystent w Kolegium Analiz Ekonomicznych Szkoły Głównej Handlowej. Stypendysta Ministerstwa Spraw Zagranicznych Wielkiej Brytanii oraz Open Society Insitute na Uniwersytecie w Oksfordzie (Chevening Scholar), a także stypendysta Wspólnoty Flamandzkiej na Uniwersytecie w Leuven (LL.M. in European Union Law). W latach 2009-2012 pracownik Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego.

 

Tekst powstał w ramach projektu „Polska i Republika Czeska – dlaczego nie uczymy się od siebie? Stworzenie dróg wykorzystania doświadczeń kraju sąsiedniego w zakresie rozwiązywania problemów polityk publicznych”, współfinansowanego przez Departament Dyplomacji Publicznej i Kulturalnej Ministerstwa Spraw Zagranicznych w ramach konkursu Forum Polsko-Czeskie: wspieranie rozwoju stosunków polsko-czeskich. Tekst wyraża jedynie poglądy autora i nie może być utożsamiany z oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP.

 

Tekst Zintegrowany nadzór nad rynkiem finansowym – przypadek Komisji Nadzoru Finansowego w Polsce jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Jarosława Bełdowskiego i Ośrodka Myśli Politycznej. Utwór powstał w ramach konkursu Forum Polsko-Czeskie: wspieranie rozwoju stosunków polsko-czeskich, realizowanego za pośrednictwem MSZ RP w roku 2013. Zezwala się na dowolne wykorzystanie utworu, pod warunkiem zachowania ww. informacji, w tym informacji o stosowanej licencji, o posiadaczach praw oraz o konkursie Forum Polsko-Czeskie:wspieranie rozwoju stosunków polsko-czeskich.



[1] Pojęcie rynku finansowego może być definiowane na różne sposoby. Dla celów tej publikacji przyjmuję za Nieborakiem, że jest to „miejsce rozliczania rozmaitych transakcji” oraz „źródło finansowania działalności gospodarczej”. T. Nieborak, Aspekty prawne funkcjonowania rynku finansowego Unii Europejskiej, Warszawa 2008, s. 41. 

[2] Od początku KNB, choć powiązana z NBP, była organem niezależnym, w skład którego do 18 września 2006 r. wchodzili Przewodniczący – Prezes NBP; Zastępca Przewodniczącego – Minister Finansów lub delegowany przez niego sekretarz lub podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów; przedstawiciel Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej; Prezes Zarządu Bankowego Funduszu Gwarancyjnego; przedstawiciel Ministra Finansów; Generalny Inspektor Nadzoru Bankowego. Ten ostatni był powoływany i odwoływany przez Prezesa NBP w uzgodnieniu z Ministrem Finansów.

[3] Ustawa z dnia 22 marca 1991 r. Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych, Dz.U. 1991, nr 35, poz. 155 z późn. zmianami.

[4] Nowela w/w ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r., Dz.U. 1997, nr 118, poz. 754.

[5] Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o nadzorze ubezpieczeniowym oraz Rzeczniku Ubezpieczonych, Dz.U. 2003 nr 124, poz. 1153 z późn. zmianami.

[6] M. Zalewska, Nadzór finansowy, [w:] M. Zalewska (red.), Bankowość, Warszawa 2013, s. 36.

[7] Przyjmuje się jednak, że pierwszym tego typu ciałem był Organ Nadzoru Finansowego w Norwegii (Finanstilsynet), który powstał w 1986 r.

[8] Od początku XXI wieku systematycznie rosła liczba zintegrowanych organów nadzoru finansowego wywodzących się spoza banków centralnych. W roku 2000 było ich 22, a w 2006 r. już 39 (za: How Countries Supervise Their Banks, Insurers and Securities Markets, Central Bank Publications 2007).

[9] Przegląd argumentów za pozostawieniem nadzoru w strukturach banku centralnego jak i też przeciw dokonują: H. Davies, D. Green, Globalny nadzór i regulacja sektora finansowego, Warszawa 2010, s. 238-244.

[10] M. Quintyn, S. Ramirez, M. Taylor, The Fear of Freedom: Politicians and the Independence and Accountability of Financial Sector Supervisors, IMF Working Paper WP/07/25, Washington 2007.

[11] Zob. dalsze rozważania w odniesieniu do Polski w punkcie 4.

[12] Przykładowa lista pytań, która powinny być zaadresowane w trakcie dyskusji nad wprowadzeniem nowego modelu nadzorczego została opublikowana w: D. Llewellyn, Institutional Structure of Financial Regulation and Supervision: The Basic Issues, [w:] J. Carmichael, A. Fleming, D. Llewellyn, Aligning Supervisory Structures with Country Needs, World Bank Institute, Washington 2004.

[13] Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 24 marca 2006 r. w sprawie powołania Komisji Śledczej do zbadania rozstrzygnięć dotyczących przekształceń kapitałowych i własnościowych w sektorze bankowym oraz działań organów nadzoru bankowego w okresie 4 czerwca 1989 r. do 10 marca 2006 r., M.P. z 2006 r., nr 24, poz. 265. W dniu 22 września 2006 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że część z przepisów tejże uchwały jest niezgodna z Konstytucją RP, co doprowadziło do paraliżu działalności Komisji. Zob. wyrok TK z dnia 22 września 2006 r. sygn. akt U 4/06, http://www.trybunal.gov.pl/OTK/teksty/otk/2006/U_04_06.doc, dostęp 28.11.2013 r.

[14] Druk nr 654, http://orka.sejm.gov.pl/Druki5ka.nsf/wgdruku/654, dostęp 28.11.2013 r.

[15] Druk nr 802 Sprawozdanie Komisji Finansów Publicznych o rządowym projekcie ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym (druk 654), http://orka.sejm.gov.pl/Druki5ka.nsf/0/76AC5EB985018142C12571AE004724FB/$file/802.pdf, dostęp 28.11.2013 r.

[16] Druk nr 802-A Sprawozdanie Komisji Finansów Publicznych o rządowym projekcie ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym (druk 654), http://orka.sejm.gov.pl/Druki5ka.nsf/0/95898CDDC2D2309CC12571B10031C7EF/$file/druk%20nr%20802-A.pdf, dostęp 28.11.2013 r.

[17] W związku z wejściem w życie ustawy o KNF w okresie od 19 września 2006 r. do końca 2007 r. w skład KNB wchodzili: Przewodniczący – Przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego albo wyznaczony przez niego Zastępca Przewodniczącego; Zastępca Przewodniczącego – minister właściwy do spraw instytucji finansowych lub delegowany przez niego sekretarz lub podsekretarz stanu w urzędzie obsługującym ministra właściwego do spraw instytucji finansowych; przedstawiciel Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej; Prezes Zarządu Bankowego Funduszu Gwarancyjnego; Prezes NBP albo wyznaczony przez niego Wiceprezes NBP; Generalny Inspektor Nadzoru Bankowego.

[18] Druk 2061, http://orka.sejm.gov.pl/Druki5ka.nsf/wgdruku/2061, dostęp 28.11.2013 r.

[19] M. Samcik, To już niemal pewne: KNF przejmuje nadzór nad bankami, „Gazeta Wyborcza”, 6 grudnia 2007 r.

[20] Zob. akty zmieniające do Dz.U. 2006 nr 157, poz. 1119, http://isap.sejm.gov.pl/RelatedServlet;jsessionid=9BC61F568D0E1A527CD64168AC750A7F?id=WDU20061571119&type=12&isNew=true, dostęp 28.11.2013 r.

[21] Nadzór KNF nad tymi podmiotami wszedł w życie w dniu 27 października 2012 r. Zob. Ustawa z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych, Dz.U. 2002 poz. 855 z późn. zm.

[22] Pracownicy UKNF nie wchodzą w skład korpusu służby cywilnej. Zob. Wyrok TK z dnia 15 czerwca 2011 r., sygn. akt K 2/09, Dz.U. z dnia 29 czerwca 2011 r. nr 134, poz. 788.

[23] Zezwolenia na prowadzenie działalności na rynku finansowym, sankcje administracyjne i inne sprawy o najistotniejszym znaczeniu dla funkcjonowania rynku finansowego.

[24] L. Góral, Zintegrowany model publicznoprawnych instytucji ochrony rynku bankowego we Francji i w Polsce, Warszawa 2011, s. 134 i n.

[25] W niektórych publikacjach naukowych wskazuje się, że biorąc pod uwagę instrumenty będące w gestii Prezesa Rady Ministrów właściwsze byłoby określenie tego jako kontrola, niż nadzór.

[26] I. Maj, A. Maślanka, Niezależność Komisji Nadzoru Finansowego, [w:] E. Fojcik-Mastalska, E. Rutkowska-Tomaszewska, Nadzór nad rynkiem finansowym, Wrocław 2011, s. 65.

[27] Przedstawiciele ministerstw nie otrzymują wynagrodzenia za pracę, a jedynie zwrot kosztów podróży. Członkowie KNF podlegają szeregu zawodowo-etycznym ograniczeniom w związku z pełnioną funkcją, co zostało uregulowane w uchwale 111/2006 Komisji Nadzoru Finansowego z dnia 5 grudnia 2006 w sprawie określania zasad postępowania osób wchodzących w skład Komisji Nadzoru Finansowego, https://www.knf.gov.pl/Images/uchwala_111_2006_tcm75-2409.pdf, dostęp 28.11.2013 r. 

[28] I. Maj, A. Maślanka, dz. cyt., s. 69.

[29] W przypadku równego rozkładu głosów rozstrzygający głos ma Przewodniczący KNF. Dopuszcza się także tryb obiegowy (korespondencyjny) podejmowania uchwał przy zachowaniu reguł głosowania dotyczących „zwykłego” głosowania.

[30] Wyrok TK z dnia 15 czerwca 2011 r., sygn. akt K 2/09, Dz.U. z dnia 29 czerwca 2011 r. nr 134, poz. 788.

[31] Komunikat prasowy KNF z okazji dwusetnego posiedzenia, http://www.knf.gov.pl/Images/200_posiedzenie_KNF_26_11_2013_tcm75-36378.pdf, dostęp 28.11.2013 r.

[32] Komisja Nadzoru Finansowego (KNF). Pięć lat działalności, Warszawa 2011, s. 10. https://www.knf.gov.pl/Images/KNF_wersja%20z%2015.08.2011_tcm75-27306.pdf, dostęp 28.11.2013 r.

[33] Tamże, s. 11.

[34] Tamże, s. 20.

[35] PAP, Afery Amber Gold można było uniknąć, „Rzeczpospolita”, 22.03.2013 r.

[36] PAP, Rostowski: wiceprzewodniczący KNF daleko przekroczył swoje kompetencje, „Gazeta Wyborcza”, 17.10.2013 r.

[37] M. Bednarek, M. Samcik, KNF chcę ułatwić dostęp do kredytów. Nowe rekomendacja T, „Gazeta Wyborcza”, 28.02.2013 r.

[38] Zob. projekt ustawy o nadzorze makroostrożnościowym nad systemem finansowym, http://legislacja.rcl.gov.pl/lista/2/projekt/170282, dostęp 28.11.2013 r.

[39] PAP, Jakubiak: odebranie KNF prawa do rekomendacji jest nieuzasadnione, „Gazeta Wyborcza”, 08.08.2013 r.

Dodatkowe informacje